Total Kalça Protezi
Ekleminin yapay bir eklemle tamamen değiştirilmesidir. Total kalça protezi genellikle ileri derecede kireçlenme ya da kırık sonrası uygulanır. Ameliyatla hasarlı kemik ve kıkırdak çıkarılır. Yerine metal ve plastikten yapılmış protez parçaları yerleştirilir. Hareket kabiliyetini artırır. Ağrıyı azaltır. Günlük yaşam kalitesini yükseltir. Uzun ömürlü bir tedavi yöntemidir. Ortopedik cerrahiyle uygulanır.
Yazı İçeriği
Total Kalça Protezi Hangi Durumlarda Yapılır?
Kalça ekleminde kıkırdak dokunun zamanla aşınması sonucu ağrı ve hareket kısıtlılığı oluşur. Özellikle yaşlı bireylerde görülür. Günlük hareketleri yapmak zorlaşır. Yürüme oturma ya da merdiven çıkma gibi basit aktiviteler bile ağrılı hale gelebilir. Bu durumda protez uygulaması ile eklem hareketi yeniden sağlanır. Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin eklemlere saldırması sonucu meydana gelen iltihaplı bir romatizmadır. Kalça eklemi de bu süreçten etkilenebilir.
Eklemler şişer ağrır ve şekil bozuklukları gelişebilir. İlaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda total kalça protezi ile kalça işlevi geri kazandırılır. Özellikle yaşlı bireylerde düşme sonucu kalça kemiği kırılabilir. Kırık parçalar bazen onarılamayacak şekilde dağılmış olabilir. Bu durumda kalça ekleminin tamamı değiştirilerek kişinin tekrar yürüyebilmesi sağlanır. Erken müdahale hastanın yaşam kalitesini artırır.
Kalça eklemini besleyen damarların tıkanması sonucunda kemik dokusu canlılığını yitirir. Bu durum genellikle ağrıyla başlar ve zamanla kalça hareketlerini kısıtlar. Tedavi edilmediğinde kemik çöker ve eklem yapısı bozulur. İlerlemiş vakalarda total kalça protezi kalıcı çözüm sunar. Bazı bireylerde kalça eklemi doğuştan hatalı gelişmiş olabilir. Bu durum çocuklukta fark edilmeyip ilerleyen yaşlarda ağrı ve yürüme bozukluğuna neden olabilir. Kemik yapısı uygun olan hastalarda ağrısız ve dengeli bir yürüme sağlanabilir. Kalça eklemine ait ileri düzey ağrı ve hareket kaybı varsa ve diğer tedaviler işe yaramıyorsa protez uygulanabilir. Özellikle gece ağrısı ve dinlenme sırasında bile hissedilen rahatsızlık bu kararın verilmesinde etkilidir. Daha önce kalçaya yönelik cerrahi geçiren bazı hastalarda istenen iyileşme sağlanamayabilir. Kalça protezi gevşemiş ya da yerinden çıkmış olabilir. Bu gibi durumlarda yeniden protez uygulanarak sorun giderilir.
Total Kalça Protezi Nasıl Yapılır?
Hasta ameliyat öncesi genel bir sağlık taramasından geçirilir. Kan testleri yapılır ve anesteziye uygunluğu değerlendirilir. Kalça röntgenleri ya da MR görüntüleri alınarak hasarın boyutu belirlenir. Gerekirse anestezi uzmanı ve kardiyoloji gibi branşlardan da onay alınır. Ameliyat sırasında hasta ağrı hissetmemesi için genel ya da spinal anestezi uygulanır. Bu kararı anestezi doktoru hastanın sağlık durumuna göre verir. Cerrah kalça eklemine ulaşmak için genellikle kalça dış tarafından bir kesi yapar. Kaslar dikkatlice ayrılır ve hasarlı eklem ortaya çıkarılır. Bu işlem sırasında hastanın doğal eklem yüzeyleri çıkarılır. Uyluk kemiğinin (femur) başı ile kalça yuvası (asetabulum) çıkarılır. Bu bölgelerdeki kireçlenmiş ya da aşınmış dokular temizlenir.
Temizlenen alanlara protezin yerleştirileceği uygun bir zemin hazırlanır. Kalça yuvasına yapay bir soket yerleştirilir. Ardından uyluk kemiği içine metal bir sap ve üzerine yuvarlak bir baş takılır. Bu parçalar titanyum ya da seramik gibi biyouyumlu malzemelerden üretilmiştir. Protez parçaları kemik çimentosu ile ya da kemiğe kendiliğinden kaynayacak şekilde yerleştirilebilir. Cerrahın tercihine ve hastanın kemik yapısına göre bu sabitleme yöntemi değişebilir. Tüm protez parçaları yerleştirildikten sonra cerrah kesi yerini dikiş ya da stapler yardımıyla kapatır. Bölgeye pansuman yapılır ve dren konulabilir. Bu dren fazla sıvının dışarı atılmasına yardımcı olur. Hasta genellikle aynı gün ya da ertesi gün ayağa kaldırılır. Fizik tedavi uzmanları yardımıyla yürümeye ve egzersizlere başlanır. Protezin iyi çalışması ve kasların güçlenmesi için düzenli egzersizler şarttır.
Total Kalça Protezi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Ameliyat sonrası özellikle ilk birkaç ay boyunca kalçanızı aşırı zorlamamalısınız. Otururken ya da kalkarken ani hareketlerden kaçınmalı ve bacak bacak üstüne atmamalısınız. Bu tür hareketler protezin yerinden çıkmasına neden olabilir. Alçak koltuklar veya tuvaletler kalçanızda baskı oluşturabilir. Otururken kalçanızın diz hizasından daha aşağıda olmamasına dikkat edin. Genellikle yükseltilmiş tuvalet aparatları ya da minderli sandalyeler bu konuda yardımcı olur. İlk dönemlerde denge sorunları yaşanabilir. Bu nedenle baston, yürüteç ya da koltuk değneği gibi destekleyici ekipmanlar kullanmanız önerilir. Bu ekipmanlar düşme riskini azaltır ve protezin zarar görmesini engeller.
Doktorunuzun önerdiği fizik tedavi hareketlerini aksatmadan uygulamalısınız. Bu egzersizler kaslarınızın güçlenmesine ve kalçanızın doğal hareketlerini geri kazanmasına yardımcı olur. Egzersizler ağrınızı azaltır ve yürüme kapasitenizi artırır. Fazla kilo proteze fazladan yük bindirerek protezin ömrünü kısaltabilir. Bu yüzden dengeli ve sağlıklı beslenmeli ve aşırı kilo almaktan kaçınılmalıdır. Gerekirse bir diyetisyen desteği alınabilir. Ameliyat yerinde enfeksiyon oluşmaması için pansumanlar temiz tutulmalı ve doktorun önerdiği şekilde bakım yapılmalıdır. Ateş yükselmesi, aşırı şişlik ya da iltihap gibi durumlarda hemen bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Total kalça protezi sonrası ilk birkaç hafta uzun süreli yolculuklardan kaçınılmalıdır. Özellikle dar alanlarda uzun süre hareketsiz kalmak kan pıhtılaşması riskini artırabilir. Mutlaka aralarda hareket etmeye çalışın ve doktorunuzun izin verdiği sürece seyahat edin.
Sırt üstü ve bacaklar arasında yastıkla uyumak protezin güvenliği için önerilir. Yan yatma durumunda da kalçaya baskı uygulanmaması için iki bacak arasına yastık koymak gerekir. Ameliyat sonrası ilk dönemde merdiven çıkmak kalçaya yük bindirir. Eğer zorunluysa merdiven çıkarken sağlam bacağınızı önce atmalı inerken ise ameliyatlı bacağınızı önce indirmelisiniz. Bu tekniği fizyoterapistten öğrenmek en doğrusudur. Belirli aralıklarla doktor kontrolüne gitmek iyileşme sürecini değerlendirmek açısından çok önemlidir. Protezin uyumu, kemiklerin durumu ve enfeksiyon ihtimali bu kontrollerle anlaşılır. Bu maddelere dikkat etmek total kalça protezi sonrası yaşam kalitesini artırır ve protezin ömrünü uzatır. Her hasta farklı bir iyileşme süreci yaşar bu nedenle doktor önerileri kişisel olarak da değerlendirilmelidir.
