Kalça Kireçlenmesi Hakkında – Prof. Dr. Fahri ERDOĞAN
Kalça eklemi, vücut ağırlığını yüklendiği için aşınmaya ve yıpranmaya en yatkın eklemlerden biridir. Bu durum tıbbi olarak osteoartrit halk dilinde ise kalça kireçlenmesi olarak bilinir ve kalça ekleminin en sık görülen hastalığıdır. Bütün eklemlerde olduğu gibi, kalçanın topu ve yuvası da kıkırdak ile kaplıdır. Kıkırdak yapısı, bu iki kemiğin ağrısız ve az sürtünmeyle rahatça kaymasını sağlar. Kalça eklemi kireçlenmesi genellikle 60 yaşından sonra ortaya çıksa da özellikle doğuştan kalça çıkığı ve çocukluk döneminde yaşanılan kalça hastalıklarından kaynaklı olarak çok erken yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir.
Kalça kireçlenmesi, bu eklemi oluşturan kemiği örten kıkırdağın çeşitli nedenlerle aşınması ve yıpranması ve alttaki kemiklerin deforme olmasına neden olur. Temel olarak iki gruba ayırarak incelenebilir. Daha fazla karşılaşılan birinci grupta doğuştan veya sonradan oluşan yapısal kusurlar nedeniyle kalça eklemindeki kıkırdakların aşınmasıyla ortaya çıkan kireçlenmeler yer alırken, ikinci grupta nedeni belirlenmeyen kalça eklemi kireçlenmeleri yer alır.
Yazı İçeriği
Belirtileri Nelerdir?
Kalça kireçlenmesi belirtileri arasında hastayı en çok rahatsız eden durum ağrıdır. Bu ağrı kasıkta, kalça ekleminin dışında olabilir veya kaba ete sağlanan ağrı şeklinde görünebilir. Yine, ağrı genellikle kalçadan ziyade belde veya dizlerde hissedilebilir. Belde hissedilen ağrı oldukça yanıltıcı bir durumdur. Kireçlenme olan hasta bel ağrısı nedeniyle yanlış bir şekilde bel fıtığı sanılarak tedavi edilmeye çalışılır. Bu nedenle bel veya diz ağrısı olan hastalarda kalça muayenesi dikkatli yapılmalıdır.
Hareket kısıtlılığı ağrıdan sonra ortaya çıkan başka bir semptomdur. Günlük olarak kalçalarımızı çok az hareket ettirdiğimizde kısıtlamanın çok geç olduğunu fark ederiz. Bu kısıtlılık çok ileri bir aşamaya ulaştığında topallama ve bacakta kısalma gibi durumlar ortaya çıkararak hastayı daha fazla rahatsız etmeye başlar.
Başlangıçta sadece yürürken ya da merdiven çıkarken var olan ağrı, zamanla kişi uyku sırasında bir yandan diğer yana döndüğünde bile ortaya çıkan bir boyuta ulaşabilir.
Nedenleri Nelerdir?
Kalça eklemi kireçlenmesi en sık karşılaştığımız hastalıklardan biridir. Bu kadar sık görülme sebebi ise en çok kullandığımız eklemlerden biri olmasıdır. Her hastalıkta olduğu gibi kireçlenme problemlerinin ana nedenlerinden biri de fazla kilodur. Fazla kilonun yanında diğer sebepler;
- Kişinin yaşlandıkça incelen eklem yapısı
- Bilinçsiz beslenme düzeni
- Çok fazla sigara ve alkol tüketimi
Kalça Kireçlenmesinin Tanısı
Kalça kireçlenmesinin tanısında en önemli yer kalçanın detaylı bir şekilde incelenmesidir. Hasta doktorun yanına girdiğinde ağrıyan tarafı korumak için topallayarak yürür. Muayene masasında yatarken ve muayene yapılırken bacak karına doğru büküldüğünde ön kapsülün geri çekilmesi nedeniyle hasta tarafı da yukarı kalkar. Yine kalça hareketleri incelendiğinde kalçanın dış rotasyonda durduğu ve içe doğru dönemediği tespit edilir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Erken tanıda hastanın ameliyat olmasına gerek yoktur. Bunun yerine hastaya ağrı kesiciler kullanması, yürürken baston gibi destek kullanması, fizik tedavi yöntemleri, kilo verilmesi önerilir. Kalça kireçlenmesi hastalığını erken evrede yakaladığımız zaman daha iyi veya protezsiz tedavi edebiliyoruz. Hastanın deformitesinde artış fazla ve bacak boyu farkı çoksa kalça protezi tedavisinden başka bir yöntem uygulayamayız. Doğru işlem gerektirmeyen sınırlamalar tam iyileşme sağlar, ancak semptomları yönetmek için farklı seçenekler mevcuttur. Doktorlar, eklemlerde ağrı ve iltihaplanma için ilaç reçete eder. Fizik tedavi ile semptomlar elde edilebilir. Hastalığın uzun vadeli yönetimi birkaç unsuru içerir:
- Ağrı, tutukluk ve şişlik gibi semptomları yönetmek,
- Eklem hareketliliğini ve esnekliğini arttırmak,
- Yeterli düzeyse egzersiz yapmak,
- Sağlıklı bir şekilde fazla kilolardan kurtulmak.
Kalça Kireçlenmesi Tedavisi
Kalça kireçlenmesi tedavisi konservatif ve cerrahi olarak iki ana grupta incelenmektedir.
1-Konservatif Tedavi
Kalça eklemi kireçlenmesi bir dejenerasyon veya yaşlanma süreci olduğundan, konservatif tedavi genellikle başarıyla sonuçlanmaz, yalnızca hasta için ağrıyı azaltmayı, cerrahi aşamaya kadar hareket açıklığını ve kas gücünü korumayı amaçlar. Bu tedaviyi gereğinden uzun süre uygularsanız, hasta karşı bacağa normalden fazla yük bindirdiği ve sırtına fazla baskı uyguladığı için karşı taraf dizde ve belde kireçlenmelere neden olabilir. Bu nedenle ameliyat aşamasına gelmiş bir kalçada gereksiz yere ilaç veya fizik tedavi ile devam edilmesi uygun değildir. İlaç tedavisine uzun süre devam etmenin bir diğer dezavantajı, bu amaçla kullanılan ilaçların mide ve böbreklere zarar vermesidir.
2-Cerrahi Tedavi
- Osteotomiler: Osteotomi, kemiğin kesilmesini ve doğru şekilde kaynaştırılmasını içeren operasyonların ortak adıdır. Bu ameliyatlar sekonder koksartrozun doğuştan gelen bir gelişimsel bozukluktan kaynaklanıyorsa, erken evrede ve erken yaşta tespit edilirse kullanılabilir. Ancak ne yazık ki ülkemizde bu ameliyatların uygulanma şansı yok çünkü kişiler ağrıları şiddetli hale geldikten ve kireçlenme belirgin şekilde oluştuktan sonra doktora başvuruyorlar.
- Kalça Protezi: Kalça kireçlenmesi tedavisinde uygulanan kalça protezi ameliyatında %99 oranında başarılı sonuç elde edilmektedir. Kalça protezi Kendi başlığı altında detaylı olarak ele alınacaktır.
Total Kalça Protezi Nedir?
Total kalça protezi, kalça ekleminin aşınması ve yıpranması, yani günlük kullanım sırasında kireçlenme nedeniyle hasar görmüş bir eklemi yapay bir eklemle değiştirmek için yapılan ameliyattır.
Protezi ameliyatı aslında bir, yumuşak doku dengeleme ameliyatıdır. Proteziniz yerleştirildikten hemen sonra yumuşak doku dengesine kavuşursanız hem komplikasyon riskini azaltır hem de protezinizin ömrünü uzatırsınız. Yani protez ameliyatları doğru yapılırsa hastanın uzun yıllar şikayetsiz bir eklem görevi görecektir. Böylece 20 yıldan fazla dayanabilir.
Kalça Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Hastanın idrar yolu veya boğaz enfeksiyonu gibi aktif bir enfeksiyonu yoksa ameliyata hazırlanmaya başlamak için kan örnekleri alınır. Daha sonra anestezi uzmanına danışılır. Ameliyatla ilgili herhangi bir sorun yoksa hasta ameliyattan bir gün önce hastaneye yatırıldı. Diyabet ve yüksek tansiyon kalça protezi ameliyatına engel değildir. Ancak bu hastalar yakından izlenmelidir. Ayrıca, enfeksiyon riskini artırdığı için sigara içmeyin.
Ameliyat Geciktirilirse Ne Olur?
Kalça protezi ameliyatı söz konusu olduğunda ameliyatsız tedaviler de yapılabilmektedir. Fizik tedavi uygulamaları, ilaç tedavisi, baston kullanımı, PRP veya kök hücre gibi eklemlere enjeksiyonlar cerrahi olmayan seçeneklerden bazılarıdır. Ancak ameliyat gerekip tedavi ertelenirse hem sağlam dizlerde hem de diğer kalça bölgelerinde hatta bel ve bel bölgesinde ciddi kireçlenme ve dejenerasyon riski oluşabilir. Aktivite yapılmazsa, vücudun diğer bölümleri normalden daha fazla stres altında olacağından, vücudun diğer bölümlerine yönelik risk de artar.
Ameliyat Öncesi Özel Bir Hazırlık Yapılmalı Mıdır?
Ameliyat öncesi hazırlık, ilgili uzmanların yani kan testleri ve anestezi muayenesi ile başlar. Total kalça protezi geçiren hasta grubumuz tipik olarak 60-65 yaşın üzerinde olduğundan, diyabet ve yüksek tansiyon gibi ek tıbbi durumları olabilir ve bunun değerlendirilmesi gerekir. Ayrıca restore edilebilmesi için her hasta için sistematik olarak diş ve KBB muayenesi yapılmalıdır. İdrar şikayetleri varsa mutlaka bir ürolog ve kadın doğum uzmanına başvurmalıdır. Hastanın vücudunda aktif enfeksiyon tespit edilirse kesinlikte tedavi edildikten sonra ameliyat yapılmalıdır.
Kalça Kireçlenmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Total Kalça Protezi Hangi Yaşlarda Kimlere Uygulanır?
Hareketli bir eklem her zaman daha işlevseldir. Kalça protezleri, gerekirse çocukluk dönemi hariç her yaşta yaptırılabilir.
Kalça Kireçlenmesi Ağrı Yapar Mı?
Kalça kireçlenmesi hastanın hayatını zorlaştıran ve yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren bir hastalıktır. Ağrı en belirgin ve önemli şikayetlerden biridir. Bu ağrı nedeniyle çorap giymek, arabaya binmek, oturmak, kalkmak gibi günlük aktivitelerde zorluk da belirtiler arasındadır.
Kalça Kireçlenmesi Ameliyatsız Geçer Mi?
Kalça kireçlenmesi erken teşhis ile ameliyatsız olarak tedavi edilebilir. Erken dönemde tespit edilebilirse Fizik tedavi ve egzersizler çok iyi sonuçlar verebilir. Kalça ekleminde yürüme mesafesi uzar, ağrı azalır ve hareket kısıtlanır.
Kalça Protezi Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
Ameliyat ortalama 2 saat. Kalçaya kesi yapıldıktan sonra ekleme yaklaşılır ve temizleme işlemi yapılır. Sonrasında ölçülere uygun protezler çıkarılan eklemlerin yerine yerleştirilir.
Kalça Protezi Ameliyatı Riskli Midir?
Total kalça protezi sonrası komplikasyon oranı düşüktür. Kalça enfeksiyonu gibi ciddi komplikasyonlar hastaların yaklaşık %1’inde görülür. Kalp krizi veya felç gibi tıbbi komplikasyonlar daha az yaygındır.
Kalça Protezi Kimlere Uygulanmaz?
- Kişisel hijyeni kötü olan kişiler için uygun değildir,
- Demans veya akıl hastalığı olan kişiler,
- Kalça bölgesinde aktif enfeksiyon bulunan kişiler,
- İleri düzeyde atardamar ve toplardamar yetmezliği olan kişiler,
- Nörolojik hastalıklarla ilişkili kalça bölgesinde felci olan kişiler için uygun tedavi yöntemi değildir.
Kireçlenmeyi Önlemek İçin Ne Yapmalı?
Spor yapmak ve yürümek, hareketsiz yaşamı engelleyerek kireçlenmeyi önler. Günümüzde bireylerin sedanter yaşam tarzı, yaşlılarda olduğu gibi gençlerde de kireçlenmelere neden olmaktadır. Gerekli mineral desteği sağlanmalı ve ağırlık dengesi dikkate alınmalıdır.