Kırık, kemik esnekliğini aşan doğrudan veya dolaylı travma nedeniyle kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kemiğin herhangi bir yerinde gelişebilir. Kırıkların başlıca nedenleri trafik kazaları, düşmeler, beyin sarsıntıları, burkulmalar, iş kazaları, spor ve travma kazaları, düşen cisimler ve ateşli silah yaralanması gibi travmalardır.
Yazı İçeriği
Çıkık Nedir?
İki veya daha fazla kemiğin birleştiği yer olarak kabul edilen eklemlerin yaralanmasına çıkık denir. Genellikle vücudun anormal davrandığı ani hareketler veya hareketler sırasında ortaya çıkar. Göründükten sonra bir süre kare hızı sınırı olabilir. En yaygın çıkık türleri omuzlarda ve parmaklarda görülür. Ayrıca dirsekler, kalçalar ve dizler çıkık olasılığı yüksek olan bölgelere aittir. Aşağıdaki detayların da anlaşılması gerekir; bir bölgede bir çıkık meydana geldikten sonra, aynı şeyin tekrarlanma olasılığı yüksektir.
Kırık ve Çıkık Belirtileri Nelerdir?
Kırık ve çıkık belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Kırılan bölgenin hareket etmesiyle birlikte artan şiddetli ağrı,
- Kırığın olduğu kısmın şişmesi.
- Kırılmayla birlikte görüntü olarak şekil bozukluğu,
- Kırığa bağlı olarak oluşan ödem ve morarma,
- Son olarak ise kırılan bölgeyi hareket ettirememe.
- Çıkık olan bölgenin karıncalanması,
- Hareket kısıtlılığı,
- Şekil bozukluğu,
- Çıkığın olduğu bölgenin ve etrafının uyuşması,
- Hareket ettiği sırada hareketin şiddet derecesine göre oluşan ağrı ve sızı.
Kırık Çeşitleri
Kırık çeşitleri, açık ve kapalı olmak üzere iki ana başlıkta incelenir. Bunları açıklamak gerekirse;
Açık Kırık: Enfeksiyon veya kanama riski olan bu kırıklarda kırık bölgenin kemiklerinin uçları deriden dışarı çıkabilmektedir. Bu durumda cilt üzerinde hem doku ve hem de ciddi şekil bozuklukları oluşur.
Kapalı Kırık: Vücudun iç kısmında oluşan ve genellik en çok görülen kırık çeşitlerinin geneline verilen isimdir. Bu kırık tipinde deride herhangi bir hasar veya yaralanma meydana gelmez. Fakat kırık derecesine bağlı olarak kemik bütünlüğünün bozulduğu görülür.
Kırık ve Çıkık Durumların Yapılacak İlk Yardım Müdahaleleri
Herhangi bir zamanda herhangi bir nedenden dolayı kendinizde veya yanınızda bulunan bir kişide kırık ve çıkık gibi vakalarla karşı karşıya kaldığınızda yapılması gereken ilk doğru müdahaleyi bilmek oldukça önem taşımaktadır.
Kırık ve çıkık durumda yapılabilecek ilk yardım müdahaleleri şu şekilde sıralanabilir:
- İlk olarak kırık ve çıkık olan kısım doğru bir şekilde tespit edilir.
- Kişiye ağız yoluyla herhangi bir besim verilmez,
- Çıkığın olduğu bölgedeki nabız durumu, cilt tonu ve cilt sıcaklığı gibi detaylar kontrol edilir.
- En önemlisi ise acilen tıbbi yardım alınması gerekir.
Kırık ve Çıkık İyileşme Süreci
Kırık ve çıkık, eklem hasarının erken evrelerinde, her zaman acil ve zamanında müdahale gerektiren bir durumdur. Bir çıkık ve kırığının tedavisinin seyri ve tahmini iyileşme süresi hakkında net olmak için, hangi bölgede olduğunu tespit etmek önemlidir.
Kırık ve Çıkık Tanısı Nasıl Konur?
Bir hastada kırık ve çıkık durumlarından şüphelenildiğinde emin olmanın iki temel yolu vardır.
Röntgen
Röntgen sayesinde kırık ve çıkık hasarının boyutunu belirlemek ve tedavi yöntemini belirlemek mümkündür.
Mr
MR çekilmesi, yumuşak dokuya bağlı çıkıklar için daha uygun olacaktır. Hastalara hangi filmi çekileceği doktorlar tarafından karar verir.
Çıkık Tedavisi
Çıkık vakalarında uygulanan farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemleri açıklayacak olursak kısaca;
Yerine oturtma
Her doktor çıkık tedavisi için farklı yöntemler uygulayabilir. Bazı doktorlar hastaya bazı hareketler yaparak çıkığı yerinde oturtmaya çalışır. Bazen bu tedavi duruma göre genel veya lokal anestezi gerektirebilir.
Ağrı Kesici İlaç
Çıkan kemik yerine yerleştirildikten sonra bir süre ağrı veya sızı gibi olumsuz durumlar yaşanabilir. Buna bağlı olarak hastalar ağrı kesici ilaçlar kullanabilir.
Sabitleme
Kemiğin eski işlevini geri kazanması için yerine yerleştirildikten sonra belirli bir süre hareketsiz kalması oldukça önemlidir. Kemikleri sabit tutmak ve hastayı zorlamamak için, kemikleri sabit tutmak için alçılar, ateller veya diğer malzemeler kullanılır.
Ameliyat
Çok sık uygulanmasa da bazı çıkık vakalarında cerrahi operasyon gerekebilir.
Kırık Tedavisi
Genelde hasta çocuk ise kırık tedavisinde alçı kullanılır. Alçı uygulamasının amacı, kırılan parçanın tamamen iyileşene kadar sabit kalmasını sağlamaktır. Çocuk hastalara uygulanan alçı uygulaması ile başarılı bir sonuç elde etmek mümkündür. Kırık vakalarında tercih edilen tedavi yöntemlerden biri diğeri ise açıklığı azaltmaktır. Açık redüksiyon cerrahisinde öncelik, hasarlı parçaların değiştirilmesidir. Daha sonra çivi, plaka ve vida gibi çeşitli malzemeler kullanılarak kemiğe tutturulurlar. Kırık vakalarında uygulanan yöntemlerden biri de açık redüksiyon cerrahidir. Açık redüksiyon cerrahisinde öncelik kırılan kemik parçaları yerlerine yerleştir ve sonrasında kemiklere çivi, plak ve vida gibi çeşitli malzemeler kullanılarak kemiğe tutturulurlar.
Yaşı ilerlemiş olan kişilerde kırık ve çıkık durumlarının görülmesi, özellikle kaçla bölgesi kırıklarında eklem protezi cerrahisine başvurulmuştur. Protez cerrahisinde hastanın hasarlı ekleminin üzerine protez yerleştirilir. Sonuç olarak hastalar günlük yaşam aktivitelerini ağrısız ve sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebilmektedir.
Kırık ve Çıkık Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kırık Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Bir kemik kırıldığında, olay esnasında bir çatırtı sesi duyabilirsiniz. Söz konusu kırığın gerçekleştiği bölgenin aniden ve şiddetli bir şekilde şişmeye başlamasıdır. Kırığın meydana geldiği bölge mor-kırmızı veya mavi-siyah olur ve morluklar oluşur. Bununla birlikte dokunmak zor ve acı veridir.
Çıkık Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Çıkık, eklemlerin birbirinden ayrılmasıdır ve kendi kendine iyileşmez. Çıkığın en yaygın belirtisi aşırı ağrı, şişlik ve hareket edememesidir. Bir çıkık ve bir kırık arasında ayrım yapmak genellikle zordur. Bazen bir doktor bile bu konuda zor zamanlar geçirebilir.
Çıkık Bir Eklemde Görülen Bulgular Nelerdir?
Çeşitli nedenlerden dolayı oluşan çıkıkları ve kırıkları ayırt etmek zor olabilir. Profesyonel ortopedi cerrahları, çıkık eklemleri teşhis etmek için çeşitli görüntüleme teknikleri kullanır. Ek olarak, eklemde oluşan şişlik, ağrı, sınırlı hareket, eklem bozuklukları veya buna bağlı eklem fonksiyon kaybı, çıkığın belirtileridir.
Kırık ve Çıkık İçin Hangi Doktora Gidilir?
Kırık ve çıkık durumunda hasta ortopedi uzmanına yönlendirilir. Travmatoloji, travma sonrası oluşan kırık ve çıkıklarda acil tedavi içerir. Çeşitli sebeplerden kaynaklanan; yaralar, kırık ve çıkıklar, yanıklar ve morlukların teşhis ve tedavisi için uzman ortopedi ve travmatoloji cerrahlarına danışılmalıdır.
Kırık ve Çıkık Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Çeşitli nedenlere bağlı olarak meydana gelen kırık ve çıkık erken teşhis edilmediği takdirde hastanın daha ciddi sağlık sorunları yaşamasına yol açacaktır. Kırıklar ve çıkıklar tedavi edilmezse eklem hareket açıklığı kısıtlı olacaktır.
Kırık Nedir Neden Olur?
Kırıklar düşme, travma veya dışarıdan ağrılı darbe sonucu oluşur. Kırıklar dikkate alınması gereken bir hastalıktır. Bu nedenle kırık belirtileri olan kişiler bir an önce tedaviye başlamalıdır.
Kırık Ne Kadar Sürede Kaynar?
Kırık kemiklerin tam olarak kaynaması, kırığın büyüklüğüne ve konumuna ve kişinin yaşına bağlı olarak 40-90 gün arası değişir. Bazı durumlarda bu süre 3-6 aya kadar uzayabilmektedir. Çocuklarda kemikler daha hızlı kaynar.
