Romatoid Artrit
Bağışıklık sisteminin eklemlere saldırdığı kronik bir hastalıktır. Genellikle el ve ayak eklemlerini etkiler. Eklemlerde şişlik, ağrı ve sertlik görülür. Romatoid artrit ilerledikçe eklemler deformasyona uğrayabilir. Yorgunluk ve ateş gibi sistemik belirtiler de oluşabilir. Nedeni tam olarak bilinmese de genetik ve çevresel faktörler etkilidir. Erken teşhis ve tedaviyle ilerleme yavaşlatılabilir.
Yazı İçeriği
Romatoid Artrit Belirtileri Nelerdir?
Özellikle el ve ayak eklemlerinde ağrı, şişlik ve hassasiyet yaygındır. Genellikle iki taraflı ve simetrik bir şekilde ortaya çıkar. Eklemlerde sabahları veya hareketsizlik sonrası en az 30 dakika süren tutukluk ve sertlik görülür. İltihaplanan eklemler sıcak ve kızarık hale gelebilir. Kronik yorgunluk, halsizlik ve enerjisizlik hissi sıkça eşlik eder. Hastalık ilerledikçe eklemlerde şekil bozuklukları ve işlev kayıpları görülebilir.
İltihaplanma nedeniyle iştah kaybı ve dolayısıyla kilo kaybı meydana gelebilir. Dirsekler, eller veya diğer basınç noktalarında sert cilt altı nodülleri oluşabilir. Etkilenen eklemler basınca veya sıcaklığa karşı hassas olabilir. Sjögren sendromu ile bağlantılı olarak gözlerde ve ağızda kuruluk görülebilir. İlerlemiş romatoid artrit durumlarında akciğer veya kalp zarında iltihaplanma görülebilir.
Romatoid Artrit Neden Olur?
Genetik olarak yatkın kişilerde daha sık görülür. Özellikle HLA-DR4 ve HLA-DR1 gibi bağışıklık sistemi ile ilişkili genetik varyasyonlar riski artırır. Ailesinde bu durumun öyküsü olan bireylerde hastalığa yakalanma olasılığı daha yüksektir. Bazı çevresel faktörler hastalığın tetiklenmesine neden olabilir. Sigara içmek, romatoid artrit riskini artıran en önemli çevresel faktörlerden biridir. Bazı bakteriyel veya viral enfeksiyonlar bağışıklık sisteminin yanlış çalışmasına sebep olabilir. Hava kirliliği ve kimyasal maddelere maruz kalmak riski artırabilir. Kadınlarda erkeklere oranla daha yaygın görülmesi, hormonların rol oynadığını düşündürmektedir.
Özellikle östrojen hormonunun hastalıkla ilişkili olduğu bilinmektedir. Hamilelik sonrası ve menopoz döneminde semptomların değişiklik göstermesi bu bağlantıyı destekler. Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin normalden saparak vücudun kendi sağlıklı dokularına saldırması sonucu oluşur. Bağışıklık sistemi eklem zarını hedef alarak kronik iltihaba ve eklem hasarına yol açar. Dengesiz beslenme ve yüksek şekerli, işlenmiş gıdalar tüketimi iltihaplanmayı tetikler. Düşük D vitamini düzeyleri ve obezite, riski artırabilir. Romatoid artrit, bu faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Hastalığın tam nedeni kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın seyrini kontrol altına almak için önemlidir.
Romatoid Artrit Nasıl Tedavi Edilir?
Steroid olmayan Anti-İnflamatuar ilaçlar, ağrı ve iltihabı azaltmak için kullanılır (örneğin, ibuprofen, naproksen). Steroidler, şiddetli iltihaplanmayı hızlı bir şekilde kontrol altına alır (örneğin, prednizon). Hastalığı modifiye eden antiromatizmal ilaçlar, hastalığın ilerlemesini yavaşlatır. Biyolojik ajanlar, bağışıklık sisteminin belirli bölümlerini hedef alarak iltihabı azaltır. Janus kinaz (JAK) inhibitörleri, bağışıklık sistemi sinyallerini hedef alır. İnflamasyonu kontrol eder (örneğin, tofasitinib). Eklem hareketliliğini korumak ve kas gücünü artırmak için düşük etkili egzersizler önerilir. Fizik tedavi seansları, uzman rehberliğinde hareket açıklığını artırmak ve ağrıyı azaltmak için yapılır. Ağrı ve şişliği hafifletmek için sıcak ya da soğuk kompresler kullanılır.
Yüzme, yürüyüş veya yoga gibi düşük etkili aktiviteler eklemleri hareketli tutar. Omega-3 yağ asitleri, antioksidanlar ve D vitamini içeren bir diyet tercih edilmelidir. Fazla kilolar eklemlere ek yük bindirebilir, bu nedenle ideal kilonun korunması önemlidir. Sigara ve aşırı alkol kullanımı romatoid artrit ilerlemesini hızlandırabilir. Ortezler ve ateller, eklemleri destekleyip korur ve deformiteleri önler. Baston veya yürüteç, hareket kabiliyetini artırmaya yardımcı olabilir. Ağır eklem hasarlarında yapay eklem yerleştirme ameliyatı yapılabilir. Sinovektomi, hasarlı sinovyal dokunun çıkarılması için uygulanan cerrahi yöntemdir. Akupunktur, ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Masaj terapisi, kas gerginliğini azaltabilir ve eklem esnekliğini artırabilir. Balık yağı ve bazı bitkisel takviyeler semptomları hafifletebilir. Romatoid artrit tedavisinde erken tanı ve multidisipliner yaklaşım çok önemlidir. Tedavi planı, hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre romatoloji uzmanı tarafından oluşturulmalıdır.
