Kalça Protez Tedavisi
Kalça eklemindeki hasarlı veya aşınmış bölgenin yapay bir eklemle değiştirilmesidir. Kalça protez tedavisi genellikle ileri derecede kireçlenme ya da kırık nedeniyle uygulanır. Ameliyatla yapılır. Hareket kabiliyeti artırılır. Ağrı azaltılır. Günlük yaşam kolaylaşır. Protez metal ve plastik parçalardan oluşur. Hasta genellikle birkaç hafta içinde iyileşir. Fizik tedavi süreci önemlidir.
Yazı İçeriği
Kalça Protez Tedavisi Hangi Durumlarda Yapılır?
Kalça eklemini oluşturan kıkırdak dokular zamanla yıprandığında, kemikler birbirine sürtünmeye başlar. Bu durum hareket sırasında şiddetli ağrıya neden olur. Günlük yaşamı zorlaştıran bu ağrı ve hareket kısıtlılığı varsa, tedavi uygulanabilir. Bağışıklık sistemi hatalı şekilde eklemlere saldırdığında, kalça ekleminde iltihap oluşabilir. Bu durum eklemde kalıcı hasar ve ağrıya yol açar. İlaç tedavisine rağmen şikayetler geçmiyorsa, protez cerrahisi düşünülebilir. Özellikle yaşlı bireylerde düşme sonucu kalça kemiğinde kırıklar oluşabilir. Bu tür kırıklar bazen kemiklerin doğal yollarla iyileşmesine izin vermez. Bu durumda kalça protez tedavisi kalıcı bir çözüm sunar.
Kalça eklemine kan akışının azalması ya da kesilmesi sonucu kemik dokusu ölebilir. Bu da eklemde çökme ve ağrıya neden olur. Gelişmiş vakalarda protez uygulaması gerekli hale gelir. Kalça eklemi doğuştan hatalı gelişmişse, ilerleyen yaşlarda bu bölgede hasar ve ağrı oluşabilir. Eğer bu durum kişinin yaşam kalitesini düşürüyorsa, protez tedavisi uygulanabilir. Kalça bölgesinde bulunan tümörlerin alınması sonrasında eklemde ciddi kayıplar oluşabilir. Bu tür kayıpları gidermek ve hastanın yeniden hareket etmesini sağlamak amacıyla kalça protezi uygulanabilir. Daha önce yapılan kalça ameliyatlarının başarısız olması veya zamanla işe yaramaması durumunda tedavi bir çözüm olarak tercih edilir.
Kalça Protez Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastanın şikayetleri dinlenir, fizik muayene yapılır. Kalça ekleminin hareket açıklığı, yürüme kapasitesi ve ağrı seviyesi değerlendirilir. Röntgen, MR veya tomografi gibi görüntüleme yöntemleriyle eklem yapısının durumu incelenir. Ayrıca kan testleriyle genel sağlık durumu değerlendirilir. Bu bilgiler ışığında ameliyat kararı verilir. Ameliyattan önce hastaya genel ya da spinal anestezi uygulanıp uygulanmayacağı belirlenir. Kan grubu, şeker hastalığı, tansiyon, kalp hastalıkları gibi durumlar göz önünde bulundurularak gerekli konsültasyonlar yapılır. Hastaya ameliyat süreci, riskler ve sonrası hakkında detaylı bilgi verilir ve onam formu imzalatılır.
Ameliyat steril bir ameliyathanede gerçekleştirilir. Cerrah, kalça bölgesine bir kesi yaparak hasarlı kemik ve kıkırdak dokuları çıkarır. Yerine metal ve seramik gibi malzemelerden yapılmış yapay eklem parçaları (protez) yerleştirilir. Protezin kemiğe sabitlenmesi çimentosuz (kemikle kaynama) ya da kemik çimentosu kullanılarak yapılabilir. Ameliyat süresi genellikle 1-2 saat arasıdır. Hasta anesteziden çıktıktan sonra birkaç saat gözlem altında tutulur. İlk günlerde ağrı kontrolü için ilaç tedavisi uygulanır. Kan pıhtılaşmasını önlemek için kan sulandırıcı ilaçlar ve varis çorapları kullanılır. Ameliyat sonrası 1-2 gün içinde hastanın ayağa kaldırılması hedeflenir. Fizik tedavi uzmanı eşliğinde yürüme egzersizleri başlatılır. Kalça kaslarının güçlendirilmesi ve eklem hareketliliğinin artırılması için düzenli egzersiz yapılır. Koltuk değneği veya yürüteç desteğiyle hasta yürümeye başlar.
Rehabilitasyon süreci kişiye bağlı olarak birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişebilir. Hasta genellikle 3-7 gün içinde taburcu edilir. Evde verilen egzersiz programlarına düzenli olarak devam edilmesi gerekir. Yatış ve oturuş pozisyonlarına dikkat edilmelidir. Düşme riskine karşı evde kaygan zeminlerden uzak durulmalı, tuvalet yükseltici gibi yardımcı araçlar kullanılmalıdır. Dikişler genellikle 15 gün sonra alınır. Ameliyattan sonraki ilk ayda ve sonrasında 3., 6. ve 12. aylarda doktor kontrolüne gidilmelidir. Protez ömrü genellikle 15-20 yıldır, ancak hastanın yaşam tarzına ve protezin kalitesine göre bu süre değişebilir.
Kalça Protez Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ameliyat sonrasında size verilen ilaçlar, fizik tedavi planı ve hareket kısıtlamalarına eksiksiz uyulmalıdır. Bu talimatlar, iyileşme sürecini hızlandırır ve komplikasyon riskini azaltır. Kalça protez tedavisi sonrası kas gücünü yeniden kazanmak ve hareket kabiliyetinizi artırmak için fizik tedavi şarttır. Egzersizler düzenli yapılmalı ve profesyonel bir fizyoterapist eşliğinde uygulanmalıdır. Ameliyat sonrası ilk 6-8 hafta boyunca bacak bacak üstüne atmak, ani dönmeler yapmak veya aşırı eğilmek protez yerleşimini bozabilir. Bu nedenle dikkatli hareket edilmelidir. Alçak koltuklara oturmak, tuvalet kullanımı sırasında çömelmek gibi hareketlerden kaçının. Otururken dizlerin kalçadan daha yukarıda olmamasına özen gösterin. İyileşme sürecinde baston, yürüteç ya da koltuk değneği gibi yardımcı araçlar kullanılmalıdır.
Bu araçlar, düşme riskini azaltır ve yükün eşit dağılmasına yardımcı olur. Ameliyat bölgesi temiz ve kuru tutulmalıdır. Pansumanlar düzenli yapılmalı, enfeksiyon belirtileri (kızarıklık, akıntı, ateş) varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Evde kaygan halılar, kablolar veya yüksek eşikler gibi riskli alanlar düzenlenmelidir. Gerekirse tutunma barları veya destek aparatları monte edilmelidir. Aşırı kilo, kalça protezi üzerine fazla yük bindirerek protezin ömrünü kısaltabilir. Dengeli beslenerek ideal kilonuzu korumanız tavsiye edilir. İlk aylarda uzun süreli ayakta kalmak, yürümek ya da merdiven çıkmak eklem üzerine aşırı yük bindirebilir. Bu tür aktiviteler sınırlı ve kontrollü yapılmalıdır. Özellikle ilk 2-3 ay içinde uzun süreli araba veya uçak yolculuklarından kaçınılmalıdır. Bu durum, pıhtı oluşumu riskini artırabilir. Uzun yolculuklarda sık sık bacak egzersizi yapılmalıdır.
