Diz Protezi Tedavisi
Diz eklemindeki hasarlı kıkırdak ve kemik dokuların yapay protezle değiştirilmesidir. Diz protezi tedavisi genellikle ileri düzey kireçlenme ve hareket kısıtlılığı olan hastalara uygulanır. Ameliyatla diz eklemi yeniden şekillendirilir. Protezler metal ve plastikten yapılır. Amaç ağrıyı azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmaktır. Tedavi sonrası fizik tedavi önemlidir. Başarı oranı yüksektir.
Yazı İçeriği
Diz Protezi Tedavisi Hangi Durumlarda Yapılır?
Diz eklemindeki kıkırdakların zamanla aşınması ve kaybolması sonucu kemikler birbirine sürtünür. Bu durum hastada şiddetli ağrı, hareket kısıtlılığı ve yaşam kalitesinde belirgin düşüşe yol açar. İlaç tedavisi ya da fizik tedavi yeterli olmazsa diz protezi gerekebilir. Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin eklemlere saldırmasıyla ortaya çıkar. Diz ekleminde kronik iltihaplanmaya ve yapısal bozulmalara neden olur. Uzun vadede eklem tahrip olduğu için protezle değiştirilmesi gerekebilir. Kaza, düşme ya da spor yaralanmaları gibi travmalar diz ekleminde kırık veya ciddi hasarlara yol açabilir. Bu durumda eklem düzgün şekilde iyileşmezse, kalıcı ağrı ve hareket kısıtlılığı oluşur. Diz protezi tedavisi, bu tür durumlarda kalıcı çözüm sağlar.
Hastanın günlük yaşamını olumsuz etkileyen, gece uykularını bölen ve ilaçlarla kontrol altına alınamayan diz ağrıları, protez ameliyatını gerektirebilir. Bu tür ağrılar genellikle dizin ileri derecede hasar gördüğünü gösterir. Bacakların “O” ya da “X” şeklinde şekil değiştirmesiyle dizdeki yük dağılımı bozulur. Zamanla diz ekleminde dengesizlik ve yıpranma oluşur. Bu durum ilerlediğinde diz protezi ile düzeltme yapılabilir. Hasta merdiven çıkmakta, oturup kalkmakta ya da kısa mesafelerde yürümekte zorlanıyorsa, bu diz fonksiyonunun bozulduğunu gösterir. Protez sayesinde bu tür hareket kabiliyetleri büyük ölçüde geri kazandırılabilir. Fizik tedavi, ilaç kullanımı, enjeksiyonlar ve diğer konservatif yöntemlerle sonuç alınamazsa, diz protezi tedavisi son çare olarak tercih edilir. Bu durumda hasta daha fazla ağrı çekmeden kalıcı bir rahatlama sağlar.
Diz Protezi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastanın diz ağrısı, hareket kısıtlılığı ve yaşam kalitesindeki düşüş değerlendirilir. Fizik muayene ile dizin hareket açıklığı, stabilitesi ve hassasiyet noktaları kontrol edilir. Diz ekleminin ne derece hasar gördüğünü anlamak için röntgen, MR veya tomografi çekilir. Bu görüntüler, protez ihtiyacının olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur. Hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir. Kan tahlilleri, EKG, akciğer grafisi gibi tetkikler yapılır. Diyabet, tansiyon gibi kronik hastalıklar varsa kontrol altına alınır. Ameliyat öncesi hastaya süreç hakkında detaylı bilgi verilir. Ameliyat genel anestezi ya da belden yapılan spinal/epidural anestezi ile gerçekleştirilir. Hangi anestezi türünün uygulanacağı, hastanın durumu ve tercihiyle belirlenir. Hasar görmüş eklem yüzeyleri cerrahi olarak çıkarılır. Yerine hastanın diz anatomisine uygun olarak seçilmiş metal ve plastikten yapılmış protez parçaları yerleştirilir.
Operasyon ortalama 1,5-2 saat sürer. Ameliyattan sonra hasta genellikle servis odasına alınır. Duruma göre kısa süreli yoğun bakım gerekebilir. Ağrı kontrolü, enfeksiyon takibi ve kan pıhtılaşmasına karşı önlemler alınır. Ameliyatın ertesi günü veya birkaç gün içinde hastaya fizyoterapi başlatılır. İlk hedef hastanın ayağa kalkması ve yürümesidir. Denge, kas gücü ve hareket açıklığını geri kazanmak için fizik tedavi süreci haftalarca devam edebilir. Hasta genellikle 4-7 gün içinde taburcu edilir. Taburculuk sonrası evde fizik tedavi hareketlerine devam edilmesi önemlidir. Doktorun verdiği ilaçlar ve yara bakımı düzenli yapılmalıdır. Ameliyat sonrası belirli aralıklarla doktor kontrolleri yapılır. Protezin yerleşimi ve hastanın iyileşme süreci takip edilir. Doğru kullanım ve fiziksel aktivite ile diz protezi yıllarca sorunsuz kullanılabilir.
Diz Protezi Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ameliyat sonrası doktorunuzun önerdiği fizik tedavi programı, yeni diz protezinin düzgün şekilde çalışması için hayati önem taşır. Egzersizler sayesinde hem diz ekleminin hareket kabiliyeti artar hem de kaslar güçlenir. Bu program aksatılmamalı ve gerekirse evde de egzersizlere devam edilmelidir. Ameliyat bölgesinde enfeksiyon gelişmemesi için yara bakımına dikkat etmek gerekir. Pansumanlar doktorun önerdiği şekilde ve sıklıkta yapılmalı, yaranın kızarıklık, şişlik veya iltihap belirtisi göstermesi durumunda hemen sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Diz protezi tedavisi sonrası bir miktar ağrı normaldir. Ancak bu ağrıyı kontrol altına almak, hem konforunuz hem de hareket kabiliyetiniz için önemlidir. Doktorun verdiği ağrı kesiciler düzenli kullanılmalı, reçete dışı ilaçlardan kaçınılmalıdır.
Ameliyat sonrası hareketsizlik bacaklarda kan pıhtısı riskini artırabilir. Bu nedenle hem egzersizler hem de kan sulandırıcı ilaçlar bu riski azaltmak için kullanılmalıdır. Ayrıca uzun süre aynı pozisyonda oturmaktan veya yatmaktan kaçınılmalıdır. Yeni yerleştirilen protez tam anlamıyla uyum sağlamadan ani hareketler, dönmeler veya diz üzerine aşırı yük binmesi istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Yavaş ve kontrollü hareket edilmeli, destek gerekirse baston ya da yürüteç kullanılmalıdır. İlk haftalarda merdiven çıkarken ve inerken özel teknikler kullanılmalıdır. Mümkünse bir süre merdivenlerden uzak durulmalıdır. Gerekirse birinin yardımı alınmalı ve protezli bacağın yük taşıması sınırlandırılmalıdır. Vücudun iyileşme sürecini desteklemek için protein, vitamin ve mineral açısından zengin bir diyet uygulanmalıdır. Özellikle D vitamini ve kalsiyum, kemik sağlığı açısından önemli olduğundan ihmal edilmemelidir.
Ağız, idrar yolu gibi vücuttaki diğer enfeksiyonlar da protezi olumsuz etkileyebilir. Herhangi bir enfeksiyon belirtisi görüldüğünde erken müdahale için doktora başvurmak gereklidir. Ayrıca diş tedavilerinden önce mutlaka doktor bilgilendirilmelidir. Diz protezi sonrası araç kullanımı genellikle birkaç hafta sonra mümkündür. Ancak bu süre kişiden kişiye değiştiği için doktor onayı alınmadan araç kullanılmamalıdır. Aşırı kilo almaktan kaçınmak, dize fazla yük bindirecek sporlardan uzak durmak ve protez kontrolünü düzenli yaptırmak uzun ömürlü ve sorunsuz bir kullanım sağlar. Ayrıca yılda bir ortopedi kontrolüne gitmek faydalıdır. Tüm bu maddelere dikkat edildiğinde, diz protezi tedavisi sonrası iyileşme süreci daha sağlıklı geçer ve hasta günlük yaşamına daha kısa sürede dönebilir. Detaylı bilgilendirme için ortopedi uzmanınızla düzenli iletişimde olmak en doğrusudur.
