Çıkık Nasıl Anlaşılır?
Eklem yüzeylerinin normal konumlarından ayrılmasıdır. Çıkık, genellikle düşme ya da çarpma sonucu oluşur. Eklemde şiddetli ağrı görülür. Hareket kısıtlanır. Şişlik ve şekil bozukluğu olabilir. Çıkık yerinden oynatılmamalıdır. Müdahale uzman kişilerce yapılmalıdır. Erken tedavi önemlidir. Gecikme kalıcı hasara yol açabilir. Röntgen ile tanı konur. Tedavi sonrası istirahat gerekebilir.
Yazı İçeriği
Çıkık Belirtileri Nelerdir?
Çıkık oluştuğunda aniden başlayan yoğun bir ağrı hissedilir. Bu ağrı genellikle eklem hareket ettirilmeye çalışıldığında daha da artar. Kişi ağrının etkisiyle hareket kabiliyetini kaybedebilir. Bölgede gözle görülür bir deformite oluşabilir. Eklem yer değiştirdiği için normal görünüm bozulur. Bu belirti en çok omuz diz veya dirsek çıkıklarında fark edilir. Meydana geldikten kısa bir süre sonra bölge şişmeye başlar. Şişlik genellikle eklem çevresinde sıvı birikmesi ya da kanamaya bağlı olarak gelişir.
Çıkıkla birlikte damarlar zedelenebilir. Bu durumda cilt altında kan birikerek morarma görülür. Morluk genellikle birkaç saat içinde belirginleşir. Bu durumun yaşandığı bölgede eklem hareket ettirilemez hale gelir. Kişi çıkık bölgeyi oynatmaya çalıştığında ciddi ağrı hisseder ve hareket etmekten kaçınır. Eklem yapısı bozulduğu için bölgede gevşeklik ya da normalden farklı bir sertlik hissedilebilir. Bazen kişi eklemde bir şeyin yerinden oynadığını hissedebilir.
Çıkık sinirleri sıkıştırabilir. Bu durumda ilgili bölgede uyuşma karıncalanma veya elektrik çarpması benzeri hisler ortaya çıkabilir. Çıkık eğer bacak diz ya da kalça gibi taşıyıcı bir bölgede olmuşsa kişi kendi başına yürüyemez. Koltuk değneği veya destekle hareket etme ihtiyacı doğabilir. Bu belirtiler bir arada veya ayrı ayrı görülebilir. Çıkıktan şüphelenildiğinde eklem zorlanmadan hemen tıbbi müdahale alınmalıdır. Çünkü yanlış bir hareket sinir ve damar hasarına yol açabilir.
Çıkık Neden Olur?
Ani bir düşme çarpma ya da sert bir darbe sonucu eklemdeki kemiklerin yerinden oynaması çıkığa neden olabilir. Özellikle omuz dirsek diz ve parmak eklemleri travmalara karşı hassastır. Spor kazaları trafik kazaları ya da yüksekten düşme gibi durumlarda çıkık oluşabilir. Temas gerektiren spor dallarında çıkık riski oldukça yüksektir. Futbol basketbol güreş ve kayak gibi sporlarda ani hareketler ya da rakiple çarpışmalar sonucu eklemler zorlanabilir ve çıkık meydana gelebilir. Bazı bireyler doğuştan gelen kas ve bağ yapısı zayıflıklarıyla doğar. Bu durum eklemlerin stabil kalmasını zorlaştırır ve hafif bir hareket bile çıkığa neden olabilir. Kalça çıkığı en bilinen doğuştan gelen çıkık türüdür.
Eklem çevresindeki bağlar ve kaslar eklemi yerinde tutar. Bu dokuların zayıf ya da gevşek olması kemiklerin kolayca yerinden çıkmasına neden olabilir. Bazı kişilerde bağ yapıları genetik olarak gevşek olabilir ve bu da sık sık çıkık yaşanmasına yol açar. Daha önce çıkık yaşayan bir eklem zamanla zayıflar. Tekrarlayan çıkıklar bu bölgenin bağ yapısını bozar ve yeniden çıkık oluşma ihtimalini artırır. Özellikle omuz çıkıkları bu duruma örnektir. Vücuda uygun olmayan şekilde ağır yük kaldırmak ani ve kontrolsüz hareketler yapmak ya da eklemleri normal sınırlarının dışında zorlamak çıkığa neden olabilir. Özellikle egzersiz sırasında teknik hatalar çıkık riskini artırır. Yaş ilerledikçe kemik ve bağ dokusu zayıflar. Osteoporoz (kemik erimesi) olan bireylerde ise kemikler daha kırılgan hale gelir. Bu da küçük darbelerin bile çıkığa neden olmasına yol açabilir.
Çıkık Nasıl Anlaşılır?
Çıkık anında aniden başlayan keskin ve dayanılmaz bir ağrı oluşur. Hareket ettirmeye çalıştıkça bu ağrı daha da artar. Ağrı genellikle etkilenen eklemin çevresine yayılır ve dokunulduğunda daha da belirgin hale gelir. Çıkık oluştuğunda eklemin doğal yapısı bozulur. Omuz, dirsek ya da parmak gibi bölgelerde çıkık gözle görülebilecek şekilde anormal bir görünüm oluşturabilir. Eklemin olması gereken yerde olmaması önemli bir işarettir. Çıkık meydana geldiğinde eklem hareket ettirilemez ya da hareket ettirildiğinde yoğun bir acı hissedilir. Kişi o bölgeyi kullanmakta güçlük çeker. Örneğin omuz çıkığında kolu yukarı kaldıramama yaygındır. Çıkık sonrası eklemde hızla şişlik gelişebilir. Bu şişlik doku zedelenmesi ve iç kanama kaynaklıdır.
Zamanla ciltte morarma da görülmeye başlanabilir. Morarma birkaç saat içinde belirgin hale gelir. Sinirlerin sıkışmasına veya gerilmesine neden olabilir. Bu durum özellikle kol ve bacaklardaki çıkıklarda sık görülür. Parmaklarda ya da elde uyuşma, karıncalanma ve his kaybı olabilir. Kişi eklem bölgesinde boşluk varmış gibi hissedebilir. Aynı zamanda eklem sanki kilitlenmiş gibi hareketsiz kalabilir. Bu hisler genellikle çıkığın ciddiyetine göre değişir. Çıkık olan bölgeye dokunulduğunda ciddi bir hassasiyet oluşur. Hafif bir temas bile ağrıya neden olabilir. Bu hassasiyet hem kemik hem de çevre dokulardan kaynaklanır. Eğer bu belirtilerden biri ya da birkaçı varsa çıkık ihtimali düşünülmeli ve vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Müdahale edilmeden çıkık ekleme tekrar yerine oturtulmaya çalışılmamalıdır. Çünkü bu durum damar ve sinirlere zarar verebilir.
