Tendon Kopması
Kas ile kemik arasındaki tendonun tamamen yırtılmasıdır. Tendon kopması, genellikle ani ve şiddetli hareketler sonucu oluşur. Kopma anında ani bir ağrı hissedilir. Hareket kısıtlılığı ve güç kaybı yaşanır. Kopan bölgede şişlik ve morarma olabilir. Bazı durumlarda tendonun kopma sesi duyulabilir. Tedavi için cerrahi müdahale veya fizik tedavi gerekebilir. Erken tanı iyileşmeyi hızlandırır.
Yazı İçeriği
Tendon Kopması Belirtileri Nelerdir?
Genellikle ani ve çok keskin bir ağrı hissedilir. Bu ağrı, kişinin hareket kabiliyetini hemen kısıtlayacak kadar şiddetli olabilir ve kopmanın olduğu bölgede yoğunlaşır. Kopan tendon, bağlı olduğu kasın hareket ettirme işlevini bozduğu için eklem ya da ilgili uzuv normal şekilde hareket ettirilemez. Örneğin aşil tendonu kopmasında ayak bileği hareket ettirilemeyebilir. Tendon kopması yaşanan bölgede hızla şişlik oluşabilir.
Birkaç saat içinde morarma da gelişebilir çünkü kopma sırasında çevre dokularda da küçük damar zedelenmeleri olur. Kopma anında bazı hastalar bir “patlama” ya da “çıtırtı” sesi duyduklarını ifade ederler. Bu his genellikle kopma anının şiddetini ve ciddiyetini gösterir. Kopmuş tendon kasın kemiğe bağlanmasını sağlayamadığı için, o bölgedeki kas işlevini yerine getiremez ve ciddi güç kaybı oluşur.
Örneğin biseps tendonu koparsa kolu kaldırmak neredeyse imkansız hale gelir. Bazı vakalarda cilt yüzeyinden gözle görülebilecek anormal bir şekil değişikliği oluşabilir. Kasın bağlı olduğu tendon koptuğunda kas yukarı doğru toplanarak şişlik ya da çöküklük oluşturabilir. Kopma bölgesinde lokal bir ısı artışı ve dokunmaya karşı aşırı hassasiyet meydana gelebilir. Bu, vücudun hasar bölgesine daha fazla kan akışı göndermeye çalışmasıyla ilgilidir. Özellikle alt ekstremitedeki tendon kopması vakalarında kişi ayağının üzerine tam anlamıyla basamaz. Desteksiz durmak veya yürümek oldukça zorlaşır.
Tendon Kopması Neden Olur?
Tendona aşırı bir kuvvet bindiğinde, örneğin ani düşme veya sert darbe gibi travmalarda tendon kopabilir. Bu tür travmalar genellikle spor kazaları, trafik kazaları veya yüksekten düşme gibi durumlarda meydana gelir. Vücuda alışık olmadığı ani, güçlü hareketler yapmak tendonların dayanma sınırını aşabilir. Özellikle spor yaparken ani sıçramalar, hızlı yön değiştirmeler veya ağır yük kaldırmalar tendon kopması yaşanmasına sebep olabilir. İlerleyen yaşla birlikte tendonların elastikiyeti ve dayanıklılığı azalır. Bu durum, özellikle 40 yaşından sonra, daha küçük zorlanmalarla bile riskin artmasına neden olur.
Aynı hareketin uzun süreler boyunca tekrarlanması tendonda küçük hasarlara yol açar. Bu mikrohasarlar zamanla birikerek tendonun dayanıklılığını azaltır ve sonunda kopmaya yol açabilir. Özellikle tenis, basketbol gibi tekrarlı kol veya bacak hareketleri içeren sporlarda sık görülür. Kasların gücü ile tendonların dayanıklılığı arasında bir denge olması gerekir. Kaslar aşırı güçlüyse ve tendonlar bu güce uyum sağlayamıyorsa, tendonlar bu yükü taşıyamayıp kopabilir. Diyabet, romatizmal hastalıklar ve kronik böbrek hastalıkları gibi bazı sağlık sorunları tendonların yapısını zayıflatır. Bu hastalıklarda tendonlar daha kırılgan hale gelir ve küçük darbelerle bile kopabilir.
Uzun süreli kortizon kullanımı veya bazı antibiyotik grupları tendonların dayanıklılığını azaltabilir. Bu ilaçların kullanımı sonrası tendonlarda beklenmedik kopmalar meydana gelebilir. Egzersiz öncesi iyi ısınmamak ve esneme yapmamak tendonları ani yüklenmelere karşı savunmasız bırakır. Soğuk ve gergin tendonlar, yük bindiğinde daha kolay şekilde kopabilir. Bazı kişiler doğuştan tendonlarının yapısal özellikleri nedeniyle tendon problemlerine daha yatkındır. Ailede tendon hastalıkları öyküsü bulunması bu riski artırabilir. Vücut sağlıklı tendon yapısı için yeterli kolajen, C vitamini ve protein gibi besin öğelerine ihtiyaç duyar. Beslenme eksiklikleri tendon kopması riskinin artmasına yol açabilir.
Tendon Kopması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Vaka hafifse veya tam kopma değilse, öncelikle istirahat ve hareket kısıtlaması uygulanır. Etkilenen bölgeye atel, alçı veya destekleyici bir cihaz takılarak tendonun korunması sağlanır. Bu yöntemle tendonun kendini toparlamasına ve iyileşme sürecinin başlamasına fırsat verilir. İmmobilizasyon süresi genellikle birkaç hafta sürebilir. Bu süreçte tendon üzerindeki stres minimuma indirilir. Tendon kopması sonrası bölgede şişlik ve ağrı oluşabilir. Bu durumu azaltmak için belli aralıklarla buz uygulaması yapılır. Ayrıca doktorlar genellikle iltihap giderici ve ağrı kesici ilaçlar reçete eder. Bu tür ilaçlar hem ağrının kontrol altına alınmasına hem de tendon çevresinde oluşabilecek iltihabın azaltılmasına yardımcı olur.
Tedavide fizik tedavi çok önemli bir aşamadır. İmmobilizasyon sonrasında kas gücünün azalmasını önlemek ve tendonun yeniden doğru şekilde çalışmasını sağlamak için fizik tedaviye başlanır. Başlangıçta hafif germe ve kuvvetlendirme egzersizleriyle başlanır. Sonrasında hastanın durumuna göre hareket kabiliyeti, dayanıklılık ve koordinasyon artırıcı çalışmalara geçilir. Tedavi süreci bazen haftalar hatta aylar sürebilir. Bazı vakalarda, özellikle tam yırtık olmayan vakalarda, PRP tedavisi uygulanabilir. PRP tedavisinde hastanın kendi kanından elde edilen platelet yönünden zengin plazma, hasarlı tendon bölgesine enjekte edilir. Bu yöntem tendonun daha hızlı ve kaliteli bir şekilde iyileşmesini destekler. PRP uygulaması sonrası da genellikle fizik tedavi süreci devam eder.
Kopmanın tam olduğu ya da konservatif yöntemlerle düzelmeyen vakalarda cerrahi müdahale gereklidir. Cerrahi tedavide kopan tendonun uçları birbirine dikilir. Gerekirse tendonun başka bir bölgeden alınan doku ile onarımı yapılır. Ameliyat sonrası tendonun yeniden güçlenmesi ve esnekliğini kazanması için uzun süreli rehabilitasyon programı uygulanır. Özellikle sporcular ve aktif yaşam süren bireyler için cerrahi tedavi tercih edilebilir. Cerrahiden sonra iyileşmenin tam ve sağlıklı olması için rehabilitasyon programı zorunludur. İlk aşamada tendonun fazla zorlanmaması için koruma ve kısıtlı hareket verilir.
Daha sonra aşamalı olarak hareket açıklığını artıran ve kas gücünü geri kazandıran egzersizler yapılır. Rehabilitasyon süreci hastanın yaşına, ameliyatın tipine ve tendondaki hasarın büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterir. Özellikle bazı tendon kopması vakalarında, tedavi sürecini desteklemek için özel olarak tasarlanmış ortezler kullanılır. Ortezler tendonun doğru pozisyonda kalmasını sağlar. İyileşme sürecinde yanlış hareketlerin önüne geçer ve daha güvenli bir toparlanma sağlar. Bu cihazlar kişiye özel ölçülerle hazırlanabilir ve tedaviye önemli katkı sağlar.
